H1- Elikadura / Dieta beganoa

[Español]

Elikadura / Dieta beganoa

(Eng: Vegan feeding/diet; Eus: Elikadura/dieta beganoa)
1) Adierazpena. Gizaki begano batek elikatzeko aldizka jaten dituen elikagai beganoen multzoa.
2) Adierazpena. Gizaki begano baten elikadura/dieta, non elikagaiak/osagaiak EZ dira animali-jatorrikoak eta, gainera, beganoentzat egokiak dira (hau da, horiek lortzeko, egiteko, banatzeko eta abarretarako, ez da ez-giza animaliarik esplotatu).
3) Adierazpena. Populazio beganoaren dieta/elikadura.
4) Adierazpena. Ez-giza animalien esplotaziorik gabeko dieta/elikadura. Dieta/elikadura non ez dira sartzen animalia-jatorriko elikagairik edo osagairik, ezta  animalien esplotazioarekin lortu edo egin diren elikagairik edo osagairik, animalia-jatorrikoak ez izan arren.

Sartzen dira ere (nahiz eta ez aipatu portzentai oso baxua suposatzen duelako hartutako kantitate osoarekin konparatuz) jatorri mineraleko elikagaiak (gatza, etab.), bakterio-jatorrikoak (b12 bitamina, etab.), etab., baldin eta bere lorpenerako animaliarik ez bada esplotatu.

Ez nahasi «elikadura/dieta beganoa» «elikadura/dieta begetala«rekin edo «landaretan oinarritutako elikadura/dieta«rekin; nahiz eta antzekoak izan ez dira berdinak. Ez nahasi ere «Plant-based diet» (landareetan oinarritutako dieta) «Plant-only diet«arekin (dieta begetala edo %100 begetala).   Elikagai begetal guztiak ez dira beganoentzat egokiak (animalien esplotazioa dakarrelako), adibidez, zibeta kafea, polinizatzaileek lortutako polena (gizakiak polena lor dezake ere, nahiz eta lan gogaikarria izan eta bere merkaturatzea oso garestia izan), entrenatutako animaliek (txakurrak, txerriak,…) bildutako boilurra, trebatutako tximinoak erabiliz bildutako kokoak, landutako barazkiak non lantze prozesuko fase batean edo hainbat fasetan animaliak eribili izan dira (lurraren prestaketan, animali-abonua, etab.), marrazo edo arraia azalarekin birrindutako wasabia, animali jatorrizko substantziekin iragazitako ardoa, animali-produktuekin batera prestatutako elikagai begetalak (hanburgesak eta beste elikagai begetal batzuk animali-hanburgesekin batera xafla berean koipeak eta fluidoak partekatuz, gero erretiratzen diren animali-produktuekin prestatutako egoskariak, etab.), arrain-olioaz edo animali-jatorriko beste olio/koipe bateaz prestatutako elikagai begetalak, animalia-jatorriko osagarriak dituzten landare-esneak, etab. Hitz batez, dieta beganoan sartu ez lituzketen elikagai begetalak, horiek lortzeko ez-giza animaliak esplotatu izan direlako, edo animalia-jatorriko osagaiak gehitu zaizkielako zatiezin eran, kontsumitu aurreko uneren batean.

 

• “Dieta” terminoa erabiltzea ez zait gustatzen, osagai-mugako, elikagaietako eta ekartzen dituen irensteetako, murriztapeneko, murrizketako konnotazio negatiboagatik. “Elikadura” esatea nahiago dut. Elikadura beganoa, eta elikadura begetala, ondo planifikatuta, osoa, orekaduna eta elikagarria da.

Informazio gehiago:

Filosofía Vegana (esp)

 

Erlazionatutako beste hitz batzuk:

Beganoa, Esplotazioa, Elikadura/dieta begetala, Landareetan oinrritutako elikadura/dieta

[Aurkibidera itzuli]